Wees niet bang om fouten te maken of gaandeweg een project van gedachten te veranderen door voortschrijdend inzicht. Dat was misschien wel de belangrijkste les van het bezoek aan het gebied de Binckhorst in Den Haag dat in het teken stond van toekomstbestendige gebiedsontwikkeling. 

Toekomstbestendige gebiedsontwikkeling, het klinkt mooi, maar om je er iets bij voor te stellen, moet je het eigenlijk zien. Daarom togen de community’s Cirkelstad Zuid-Holland en Cirkelstad Overheden op donderdag 24 oktober naar de Binckhorst in Den Haag. Een enorm gebied tegen de grens met Voorburg dat een enorme transformatie ondergaat. Waar het voorheen uitsluitend een bedrijventerrein met industriële roots was, wordt het omgetoverd tot een woon- en werkgebied met voldoende groen en water. Een gebied waar het prettig toeven is, of het nou is om te wonen of om te werken. 

Duurzaamheidsambities
In het informatiecentrum Binckhorst waren verschillende maquettes en posters te bewonderen waarmee de plannen een gezicht kregen. Na een welkomstwoord van Thirza Monster van Cirkelstad was het de beurt aan Richard Koek en Thimo de Nijs van de gemeente Den Haag. “Al in 2008 werd de Binckhorst aangewezen als ontwikkellocatie,” vertelt Richard, “Maar toen begon de crisis, dus heeft het best lang geduurd.”

Intussen is er natuurlijk veel gebeurd. Ook als het gaat om duurzaamheidsambities. Zo moet volgens het Haags Klimaatakkoord Den Haag in 2050 circulair zijn. Thimo toonde een aantal mooie voorbeelden van hergebruik van materialen en panden op de Binckhorst. Zoals de transformatie van de Caballerofabriek tot een bedrijfsverzamelgebouw of de welbekende Victory Boogy Woogy tunnel die met circulair cement is gebouwd. Toch is het niet allemaal rozengeur en maneschijn, zo gaven ze eerlijk toe. “Maar we vinden het belangrijk om ook dan juist een kijkje in de keuken te laten geven,” aldus Thimo, “daar kan ook iedereen van leren. “Een volgende keer willen we bijvoorbeeld veel beter inzetten op mining van vrijgekomen grondstoffen en gericht sturen op CO2-budgetten. En we moeten zaken duidelijker formuleren en planmatiger te werk gaan. Nu kwamen bepaalde ontwikkelingen vaak door een gelukkig toeval tot stand.” 

Consequenties
Marleen Buizer van de Universiteit Wageningen koos een verrassende insteek. Ze nam de aanwezigen mee met Anna die ooit in de Binckhorst had gewerkt en die nu op ontdekkingsreis ging in het vernieuwde gebied. Anna wist niet wat ze zag, er was zoveel veranderd, veel ten goede natuurlijk. Maar toch wist Anna zich dingen van vroeger te herinneren die eigenlijk vanzelf goed gingen, vooral als je het hebt over circulariteit. Zoals twee naast elkaar gelegen ondernemingen, die overgebleven goederen aan elkaar doorschoven. Of de hop die bij de begraafplaats groeide. Circulariteit is duidelijk van alle tijden. En gaf Anna een beeld mee dat voorheen circulair en sociaal vanzelfsprekend hand in hand gingen.

Marleen gaf daarnaast ook de wijze les mee, dat wij niet alleen op de wereld zijn, dat alles wat wij op één plek doen op een andere plek gevolgen heeft. Ze refereert daarom in haar colleges veel naar Doreen Masseys idee van een ‘global sense of place’ – het concept waarmee zij uit wil drukken dat wat we hier doen, consequenties elders heeft, en andersom. Lees hier het gehele verhaal over Anna. 

Houtbouw
Toch hielden we het vandaag maar even bij de Binckhorst, want dat is toch al een behoorlijk omvangrijk terrein, zeker te voet. Hans Houweling, projectleider bij Waal en oprichter van Linkwood en Willem Froeling, projectleider bij Waal vertelden over de ontwikkeling van het One Milky Way project. Dit bestaat uit 253 appartementen, waarvan dertig in CLT worden uitgevoerd. “De houten panelen worden in Oostenrijk gemaakt,” vertelt Hans. Het vervoer hierheen is volledig per elektrische trein. In zes weken is een woning helemaal klaar.” Het bijzondere aan dit project is dat het oorspronkelijk bedacht is in beton, pas gaandeweg de ontwikkeling werd overgegaan op deels houtbouw.

Kortom, een mooi voorbeeld van voortschrijdend inzicht, zou je kunnen zeggen. Bij het bezoek aan de bouwplaats blijkt dat ook wel wat uitdagingen te hebben. Bijvoorbeeld in de afwerking. “In een volgend project worden we dan ook graag wat eerder betrokken,” benadrukte Hans Houweling. “Maar het is zeker een mooi begin. Grootschalig bouwen in hout kan het proces van woningbouw op een duurzame manier enorm versnellen. Ook hoogbouw kan prima in hout worden uitgevoerd. Projectontwikkelaars worden zich daarvan gelukkig steeds meer bewust.” 

Geleerde lessen: 

• Deel zoveel mogelijk je successen en je fouten, daar leren anderen ook van 
• Betrek belanghebbenden, waaronder ook de ondernemers en bewoners, zo vroeg mogelijk in het proces 
• Pas maximaal urban mining toe 
• Ga planmatig te werk 
• En last but not least: wat je hier doet heeft gevolgen op andere plekken 

Doe ook mee!
Aanhaken bij Cirkelstad Zuid-Holland en Overheden om ook stappen te zetten in circulair bouwen? Neem contact op met Thirza Monster.