De bouw heeft een enorme voetafdruk. De positieve kant daarvan is, dat het relatief makkelijk heel veel beter kan. En dat moet ook, om talloze redenen. Op 1 november 2022 oordeelde de Raad van State dat de stikstofvrijstelling voorbij is: elk bouwproject moet zijn stikstofuitstoot berekenen. Een koolstofbudget voor bouwprojecten zou weleens de volgende stap kunnen zijn. Voor je het weet wordt een project afgerekend op het gebruik van kritische metalen en de toxiciteit van de afbouwmaterialen.

Aanleiding genoeg om radicaal anders te gaan bouwen. Een beetje optimaliseren van wat we nu doen is niet meer genoeg. En dat krijgen we alleen voor elkaar als we als sector, en mensen daarin, echt anders gaan denken, doen en organiseren. Vaak denken we dan aan alle nieuwe dingen die er op ons af gaan komen. Nieuwe technieken, nieuwe materialen en nieuwe verdienmodellen vragen ander leiderschap en andere vaardigheden. Maar daarmee zijn we er nog niet.

De 3 belangrijkste punten uit dit paper

1. De tijd van ‘steeds iets minder slecht’ in de bouw is voorbij. We zitten op dit moment (november 2022) in een stikstof-lockdown en binnen zeven jaar zijn we door het koolstofbudget van de bouw heen. De bouw moet radicaal om. Om die verandering bestendig te laten zijn, moeten we niet alleen het nieuwe opbouwen, maar ook het oude afbreken. We moeten ruimte maken voor circulaire innovatie door actief afscheid te nemen van bepaalde gewoonten en (materiaal)gebruiken in de bouw.

2. Ambities en eisen op het gebied van uitstoot en toxiciteit zullen leidend moeten worden in nieuwe bouwprojecten. Zo dwingen we innovatie af in de huidige keten en geven we nieuwe materialen en bouwmethoden een eerlijke kans. De huidige bouwketen is uiterst efficiënt georganiseerd en geoptimaliseerd. Materialen waar we al jaren mee werken, zoals PUR, beton en staal, hebben daardoor een enorm prijsvoordeel ten opzichte van nieuwe materialen, terwijl we het gebruik van die materialen zouden moeten minimaliseren vanwege hun enorme milieu-impact. Om dat te bereiken, zullen we materialen en methoden op een andere manier moeten waarderen, o.a. op voetafdruk en gezondheid.

3. Iedereen kan een verschil maken in onze leefwereld, ook jij. Iedereen wil in een gezonde leefomgeving wonen. Nodig je ketenpartners uit om te helpen invulling te geven aan die wens en kom samen tot concrete criteria en invullingen daarvan. Spreek als opdrachtgever je ambities uit en stel harde eisen aan de milieuprestaties van een bouwwerk. Spreek als mens je collega’s en ketenpartners aan en werk als bouwer actief aan een alternatief voor het product dat de meeste milieuimpact heeft. Zelfs als je alleen je intuïtie hebt om op te sturen, weet je waar je moet beginnen (ga maar eens naast een dieselaggregaat of een hei-installatie staan).

Download pdf