Artikel geschreven door Metabolic i.s.m. Stadsregio Parkstad Limburg
Stadsregio Parkstad Limburg is een samenwerking van zeven gemeenten in Zuidoost Limburg en vertegenwoordigt circa 250.000 inwoners. De regio Parkstad staat voor een grote sociaal-economische en fysieke herstructureringsopgave. De opgave die voor de komende 10 jaar is uitgesproken is om circa 8.000 woningen te slopen en om circa 7.500 nieuwe woningen bij te bouwen. Daarnaast is het de verwachting dat ongeveer 100.000 m2 retail uit de markt wordt genomen. Een grote opgave waarin veel materiaalstromen vrij komen en moeten worden toegepast, en daarmee een grote kans voor urban mining. Metabolic en Stadsregio Parkstad Limburg hebben de handen ineen geslagen voor het activeren van kansrijke circulaire materiaalketens in deze regio.
Aanjagen van circulaire ketens
Als eerste stap is de huidige urban mine van de regio Parkstad in kaart gebracht. Op basis van de geplande sloop-, renovatie- en onderhoudsopgave is een prognose gemaakt van de vrijkomende materiaalstromen en producten tot 2030. Samen met marktpartijen van binnen en buiten de regio zijn circulaire waardeketens verkend die nu al haalbaar zijn. Door middel van twee sessies en 30 interviews met marktpartijen, is gekeken naar de meest kansrijke toepassingen van de materialen en producten. Vervolgens zijn er drie waardevolle circulaire waardeketens geselecteerd op basis van haalbaarheid en potentiële impact. Voor deze ketens is de business case en strategie verder uitgewerkt.
Figuur 1. Vrijkomende materialen uitgesplitst per gemeenten binnen Stadsregio Parkstad.
Hergebruik van keramische dakpannen
Een voorbeeld van een in kaart gebrachte circulaire waardeketen is hergebruik van keramische dakpannen. Bij sloopprojecten en renovaties die in de planfase zitten, komen er in totaal 78.000 m2 dakpannen vrij. Ongeveer tweederde hiervan is geschikt voor hergebruik op productniveau, mits deze zorgvuldig gedemonteerd worden. Na demontage bij corporatiewoningen en scholen, kunnen de keramische pannen middels sortering en reiniging geschikt worden gemaakt voor herbestemming in de regio. Deze keten kan in ieder geval €1,2 miljoen waarde toevoegen in de regio, en bovendien een besparing van circa 1.000 ton CO2 opleveren en de afhankelijkheid van primaire materialen in de regio met circa 2.000 ton reduceren. Luijtgaarden is een voorbeeld van een partij die op deze manier hergebruikte dakpannen al kosten competitief aan kan bieden.
Opknappen en hergebruiken van plafondplaten
Naast dakpannen komt er in ieder geval ook 70.000 m2 aan plafondplaten vrij, die laagdrempelig herbestemd kunnen worden. Naar verwachting is ongeveer de helft refurbishbaar, mits deze van te voren geselecteerd worden op esthetische waarde en voorzichtig gedemonteerd. Opknappen is goed mogelijk door bijvoorbeeld het aanbrengen van een akoestisch vlies of verven met minerale verf, zoals Circq nu al doet.
Hergebruik en -fabricage van houten balken en kozijnen
Ook komen er veel verschillende soorten houtproducten vrij bij de geplande sloop en renovatie van gebouwen in Parkstad. Balken en hardhouten kozijnen zijn het meest kansrijk om te hergebruiken gezien de volumes en beperkte beschadiging in vergelijking met andere houtproducten. In totaal gaat het in ieder geval om 4.700 m3 aan balken en kozijnen. Demontage kost meer werk maar er is al interesse in tweedehands hout vanuit de markt. Bij een meer consistente vraag vanuit aannemers en corporaties kunnen huidige partijen in de regio hun inspanningen in houtbewerking verder standaardiseren en mogelijk kostbare bewerkingsstappen collectief op grotere schaal oppakken. Hiervoor zijn een aantal concepten gepresenteerd.
Figuur 2. Impact van de drie kansrijke circulaire waardeketens binnen de regio
Activatie van de nieuwe ketens
Hergebruik van bouwproducten is alleen mogelijk wanneer er nieuwe ketens worden opgezet, waarbij de verschillende partijen met elkaar gaan samenwerken. Een circulaire waardeketen vraagt om nieuwe samenwerkingsvormen tussen gebouweigenaren, sloopbedrijven, transportbedrijven, verwerkers, leveranciers, groothandels en aannemers, waarbij ook nieuwe rollen moeten worden opgepakt. Stadsregio Parkstad Limburg heeft gekozen om hierbij de regie op te pakken en om te ondersteunen door samen met Metabolic de regionale partijen tot overeenstemming te laten komen over de beoogde ordening van de keten, passende rolverdelingen en commitment tot samenwerking.
Figuur 3. Ketenoverzicht van een circulaire waardeketen
En nu?
De commitment is uitgesproken door de verschillende partijen om samen werk te gaan maken van de voorgestelde ketens. Hierbij wordt er niet alleen gekeken naar de regio zelf, maar ook over landsgrenzen heen. Zo wordt er via het European Centre for Circular Building and Transformation een Euregionaal Ecosysteem ontwikkeld waarin deze kansen verder worden ontdekt. De aanbevolen vervolgstappen worden momenteel verder geborgd in een uitvoeringsprogramma van Parkstad.
Wij hopen nog meer regio’s te helpen met het in kaart brengen van de materiaalstromen en het opzetten van circulaire ketens in de regio!
Meer weten? Lees hier verder of neem contact op met Merlijn Blok via .
