Circulair renoveren met Het Nieuwe Normaal
Circulair renoveren, waarom is het van belang, hoe pak je het aan en waar lopen we tegenaan? Dat was waar deelnemers bij de door Cirkelstad Eindhoven georganiseerde bijeenkomst op 17 april bij stilstonden. De setting was niet toevallig gekozen; het gerenoveerde kantoor van Woonpartners diende als levende bewijs van circulair renoveren. Hier, te midden van de tastbare resultaten, vonden de deelnemers inspiratie en uitdagingen.
Op 17 april waren we te gast bij Woonpartners, een organisatie die zich inzet voor het continue verbeteren van de betaalbaarheid, beschikbaarheid, duurzaamheid en leefbaarheid van woningen. Een voorbeeld van hun streven naar duurzaamheid is te zien in het gerenoveerde kantoor van Woonpartners, waar circulair renoveren centraal staat. Bij deze renovatie is met een oogstlijst een zorgvuldige inventarisatie gemaakt welke materialen hergebruikt en gerecycled konden worden. Zo werden traptreden van een wenteltrap omgevormd tot meerdere tafels, bureaubladen werden ingezet als interieurelementen, en het systeemplafond diende als isolatiemateriaal.
Een ander interessant praktijkvoorbeeld is ‘de Titaan’, gepresenteerd door Karl Messinger van Circreate, een onderdeel van Constructif. Dit project belichtte de uitdagingen en kansen van circulair renoveren, met een focus op Reduce, Rethink en Reuse van de zogenaamde R-ladder. Verschillende uitdagingen werden geïdentificeerd, zoals het omvangrijke afval dat ontstond tijdens de renovatie en de beperkte herbruikbaarheid van installaties. Dit roept belangrijke vragen op over hoe we deze aspecten in de toekomst kunnen verbeteren. Bovendien kwam naar voren dat de ambitie van een circulair gebouw soms kan botsen met die van een energiezuinig gebouw, wat een zorgvuldige afweging vereist. Een kans ligt bij de schaal van circulair renoveren. Door op te schalen kan circulair renoveren niet alleen betaalbaarder worden, maar ook daadwerkelijk haalbaar.
De urgentie van circulair renoveren werd door Haico van Nunen van Bouwhulp Groep benadrukt. Van Nunen onderstreept dat het huidige moment cruciaal is voor circulaire renovatie, gezien de grote hoeveelheid woningen in de woningvoorraad die binnen enkele jaren gerenoveerd moeten worden vanwege hun levensduur. Dit biedt een unieke kans om circulaire principes op grote schaal toe te passen. Vanuit zijn perspectief pleit Van Nunen voor een benadering van keten naar concept, waarbij een gestandaardiseerd renovatieconcept wordt ontwikkeld voor vergelijkbare woningtypen, zoals eengezinswoningen uit de jaren ’60. Door te kijken naar materiaalstromen en de impact van vervangingen, zoals beglazing en gevelisolatie, kunnen we de circulaire impact maximaliseren. Daarnaast benadrukt Van Nunen het belang van een verschuiving in focus binnen circulair renoveren, weg van puur Recyclen naar Refurbish, Repair en Reuse. Een slimmere benadering van de bestaande gebouwde omgeving is essentieel, waarbij het van belang is om de behoeften en vragen van de samenleving centraal te stellen en hierop in te spelen.
De gemeente Eindhoven speelt ook een cruciale rol in circulaire renovatie binnen Eindhoven. In samenwerking met Cirkelstad, het duurzaamheidspact Eindhoven en het Urban Development Initiative, werken ze aan het opzetten van een circulaire bouwhub. Dit initiatief heeft als doel het maximaliseren van het gebruik van bouwmateriaalafval en het stimuleren van een zero waste gebouwde omgeving. De bouwhub richt zich op pilot projecten, het genereren van kennis en data, en het stimuleren van opschaling en innovatie.
De middag eindigde met een werksessie met een ingebrachte case van Knaapen. De werksessie bood concrete inzichten in de uitdagingen van circulair onderhoud en verduurzaming van 66 woningen in Eindhoven. Het benadrukken van ‘less is more’, het waar mogelijk lokaliseren en hergebruiken van vervangen materialen, en het maken van weloverwogen keuzes tussen energieprestaties en circulaire materialen zijn slechts enkele van de inzichten die naar voren kwamen.
In de conclusie werd benadrukt dat circulair renoveren enorme kansen biedt om de waarde van bestaande gebouwen te bevorderen en de milieu impact van de bouw te reduceren. Echter, zijn er uitdagingen, zoals de afweging tussen circulaire en energetische ambities. Hoewel de focus momenteel vooral op energetische verbeteringen ligt, moet er een balans gevonden worden tussen energetisch en circulair bouwen. Deze balans vormt de sleutel tot een duurzame toekomst waarin zowel het energieverbruik als de keuze van materialen worden gewaardeerd. Het slotwoord van Knaapen benadrukte nogmaals het uiteindelijke doel: we doen het allemaal voor de bewoners.